بوتاکس ، دیسپورت ،زئومین، نورونوکس ، نوروبلاک

اینها اسامی مختلف تجاری توکسین بوتولینیوم می باشد که توسط باکتری ها تولید می شود .
بوتاکس زنده نیست بلکه پروتئینی است که باعث ضعیف شدن و غیر فعال شدن عضلات می گردد.
بوتاکس، توکسینی است قوی که انتقالات عصبی عضلانی را در محل تزریق مهار می کند. به عبارت دیگر بوتاکس می تواند انتقال پیام ها را از عصب به عضله یا به غدد عرق متوقف کرده و در نتیجه باعث توقف فعالیت عضله یا غده گردد.
از مثال های مشابه دیگری که از تولیدات طبیعی در پزشکی استفاده می شود می توان به تولید پنی سیلین توسط قارچ، واکسیناسیون بر علیه آبله توسط ویروس آبله گاوی و تولید سم دیژیتال با استفاده از گیاه پنجه علی (fox glove) که روزانه توسط میلیون ها بیمار قلبی مصرف می شود، اشاره نمود.
امروزه استفاده از باکتری ها جهت تولید داروهای ضروری برای بیماری های خاص توسط مهندسین زیست شناسی رایج می باشد.

اولین استفاده های بالینی از بوتاکس
در سال 1973 بوتاکس جهت درمان بیماران با مشکلcross eye استفاده گردید که این دارو با تضعیف عضلات بیش فعال چشم جایگزین جراحی در درمان این بیماری گردید. پس از این تحول، بوتاکس به سرعت جهت درمان سایر بیماری های چشم مثل نیستاگموس، بلفارواسپاسم و … مورد استفاده قرار گرفت.

سایر تخصص هایی که از بوتاکس استفاده می کنند
علاوه بر چشم پزشکان، منخصصین مغز و اعصاب نیز به کرّات از این دارو جهت درمان بیماران خود استفاده می نمایند. امروزه این روش به عنوان اصلی ترین درمان غیر جراحی بیماری هایی چون گرفتگی عضله گردن ، گرفتگی عضله حنجره ، میگرن ، سردردهای ناشی از Tension ،کرامپ های دست ، لرزشها ، تیک ها ، فلج مغزی ،عوارض سکته مغزی ، صدمات نخاعی ، فلج های عصبی ، بیماری های پارکینسون و اسپاسم های صورت می باشد. همچنین این دارو در درمان مشکلات بلعی و لکنت زبان نیز کاربرد دارد.

بی خطر بودن بوتاکس
از آنجایی که بوتاکس در غلظت های زیاد دارویی قوی است، آن را در مقادیر کم به کار می برند تا کاملاٌ بی خطر باشد. پس از تزریق بوتوکس در عضله اثرات آن تا 48 ساعت بعد دیده نمی شود و گاهی اثر کامل آن ممکن است تا 2 هفته دیده نشود. مهم ترین علت بی خطر بودن بوتاکس برگشت کامل قدرت عضله با گذشت زمان است. پس از مدتی بدن مجدداٌ اقدام به ساخت ناقل های عصبی جدید می کند تا عضله تضعیف شده فعالیت خود را از سر گیرد.

در مطالعات طولانی مدت صورت گرفته تاکنون هیچ عارضه طولانی مدتی از این دارو گزارش نشده است و هیچگونه عارضه ای در سایر ارگان ها و اعضای بدن در اثر بوتاکس های مورد تائید FDA در تزریق های انجام شدهبرایزیبائی دیده نشده است(بوتاکس های مورد تائید FDA عبارتند از Botox Cosmetic ساخت کارخانه آلرگان آمریکا که در ایران در دسترس نیست و دیسپورت ساختIpsen انگلستان که دارای مجوز وزارتبهداشت ایران نیز می باشد و در ایران در دسترس است ) . از سال 1390 یک نوع بوتاکس که توسط کارخانه مدی توکس کره جنوبی ساخته می شود با نام نورونوکس مجوز مصرف وزارت بهداشت ایران را کسب نموده است . از سال ۱۳۹۵ بوتاکس واجد تائیدیه FDA دیگریبه نام زئومین Xeomin ساخت آلمان«شرکتMerz» توسط وزارت بهداشت ایران مجوز عرضه در ایران را دریافت نمود، خصوصیت منحصربفرد این نوع بوتاکس عدم نیاز به نگهداری در یخچال در حالت پودری آن و خلوص بالای فرمولش است.با توجه به عوارض مشاهده شده در اثر بوتاکس های تقلبی توصیه اکید می شود که از مصرف داروهای قاچاق فاقدمجوز وزارت بهداشت خودداری کنید .

پیشینه استفاده از بوتاکس در زیبایی
برای اولین بار دکتر Jean ( چشم پزشک ونکووری) و همسرش Alistar Carruthers (متخصص پوست) در سال 1988 از بوتاکس جهت از بین بردن خطوط صورت استفاده نمودند.این چشم پزشک پس از درمان اسپاسم پلک چشم بیمارانش با بوتوکس مشاهده نمود که چروک های دور چشم آنها نیز ناپدید گردیدند. پس از آن به این نتیجه رسید که می توان از این دارو به طور مؤثر و بدون خطری جهت بهبودی خطوط صورت ناشی از فعالیت بیش از حد عضلات صورت بهره برد. در سال 1996 در جلسه سالانه انجمن پوست آمریکا ( AAD) در واشنگتن دکتر نیکولاس لو، در سخنرانی خود استفاده از بوتوکس را جهت برطرف نمودن خطوط صورت تأیید نمود.

نتایج چشمگیری در رفع خطوط اخم و پیشانی و نیز خطوط پاکلاغی کنار چشم توسط بوتاکس گزارش شده است. به جز احساس ناراحتی در محل تزریق هیچ عارضه مهم دیگری توسط این پزشک گزارش نگردید.طول اثر این دارو در ناحیه خط اخم حدود 12-17 هفته می باشد.در سال 2001 نوع دیگری از بوتاکس به نام نوروبلاک به بازار آمد.